De grondslagen van gasmeten op een rij

Iedere werknemer heeft recht op een veilige werkplek. Iemand die in een besloten ruimte werkt in de (chemische) industrie heeft echter met andere risico’s te maken dan een kantoormedewerker. Het uitvoeren van gasdetecties is voor deze mensen een belangrijke voorwaarde voor een veilige werkplek. In dit artikel geven we achtergrondinformatie over het belang van gasmetingen.

Wanneer is het nodig om een gasmeting uit te voeren?

Voor er gestart kan worden met werken bij bodemsanering, in een container, vat, aan een leiding of een andere installatiedelen, moet er eerst gecontroleerd worden of de werkruimte veilig is. Is er bij heetwerk kans op explosiegevaar? Is er voldoende zuurstof? Hangen er schadelijke gassen in de ruimte waardoor mensen onwel kunnen worden? 

Om hierop te controleren en te bepalen of er veilig gewerkt kan worden, wordt een Ox-Ex-Tox meting gedaan wat bestaat uit de volgende onderdelen; 

1. Zuurstofmeting (Oxygen, afgekort met Ox);
2. Explosiegevaarmeting (Explosion, afgekort met Ex);
3. Giftige stoffen meting (Toxic, afgekort met Tox).

Liggen alle metingen binnen een bepaalde grenswaarde? Dan kan de gasmetrist de ruimte vrijgeven omdat er veilig gewerkt kan worden. 

Deze grenswaarden voor deze stoffen worden wettelijk vastgelegd. De Subcommissie Grenswaarden Stoffen op de Werkplek van de Sociaal Economische Raad (SER) adviseert de overheid, en pas na goedkeuring van de Kamers worden de grenswaarden wettelijk vastgelegd. 

De SER houdt alle grenswaarden bij in de databank Grenswaarden Stoffen op de Werkplek waar gasmetristen eenvoudig de actuele grenswaarden kunnen raadplegen. 

Worden de grenswaarden overschreden? Dan wordt er niet gestart met werken tot er aanvullende maatregelen zijn getroffen. Zo kan er bij een te laag zuurstofgehalte bijvoorbeeld besloten worden om met ademlucht te werken, of om extra ventilatie toe te passen in een ruimte. 

Als de situatie wijzigt, wordt door middel van continumetingen de situatie in de gaten gehouden. Zo kan de temperatuur in een afgesloten tank snel oplopen, wat invloed heeft op het zuurstofgehalte en mogelijk explosiegevaar.

Wie mag gasmetingen uitvoeren? 

In de Arbowet staat niet letterlijk wie een gasmeting of Ox-Ex-Tox meting uit mag voeren. Wel staat in Artikel 3 dat werkgevers verplicht zijn om voor een veilige werkomgeving te zorgen voor de werknemer, en in Artikel 8 staat het volgende te lezen; 

“De werkgever zorgt ervoor dat aan de werknemers doeltreffend en aan hun onderscheiden taken aangepast onderricht wordt verstrekt met betrekking tot de arbeidsomstandigheden.”

Kortom, iemand die verantwoordelijk is voor gasmetingen, moet hierin goed onderricht zijn. In de praktijk zijn dit vaak brandwachten, mangatwachten en veiligheidskundigen die het certificaat “gasmeten” hebben behaald. 

Tijdens deze training leer je hoe de verschillende soorten gasmeetapparatuur bediend en onderhouden moet worden, wat de grenswaardes zijn, hoe de meetresultaten geïnterpreteerd  kunnen worden en welke maatregelen er getroffen moeten worden als de grenswaarden overschreden zijn.

Ook leren gasmetristen wat er allemaal moet gebeuren voor ze kunnen starten met de gasdetectie;

• Locatie
• Waar ga ik mijn gasmeting uitvoeren?
• Kenmerken van de installatie waar je gaat werken
• Kenmerken van de omgeving van de locatie (werken er bijvoorbeeld mensen in de omgeving of staan er dieren in een naastgelegen weiland.)
• Stof

• Welke stoffen zijn er op deze werkplek of hebben er gezeten? Lezen van een chemiekaart of WIK.

• Wat zijn de eigenschappen van deze stof?
• Waar verwacht ik de meeste stof?
• Vaststellen waar je gaat meten
• Is de stof zwaarder, gelijk  of lichter dan lucht?
• Wat is het worst case scenario?
• Waar verwacht je het meeste product?
• Doel
• Voor welke activiteit moet je een gasmeting uitvoeren?
• Wat voor soort meting moet ik uitvoeren?
• Bijvoorbeeld voor betreden van een besloten ruimte, vrijgave van een ruimte of heet werk.
• Beschikbare meetapparatuur
• Is mijn meetapparatuur geschikt voor de opdracht die ik moet doen van de opdrachtgever?
• Heb ik de juiste hulpmiddelen, welke accessoires die horen bij deze gasmeter?
• Omgeving en weersinvloeden
• Wat voor weer/temperatuur is het vandaag? Tussen de ochtend en middag kan een behoorlijk temperatuurverschil zitten.
• Wat is de windrichting?
•  Is er voldoende ventilatie?

Wat voor soort apparatuur wordt er gebruikt?

Welke apparatuur er wordt gebruikt, hangt af van het doel van de meting. Gaat het om een zuurstofmeting of moeten er gevaarlijke stoffen opgespoord worden? Afhankelijk van de situatie bepaalt de gasmetrist welke apparatuur het meest geschikt is. 

Er zijn veel verschillende soorten gasmeetapparaten met bijbehorende hulpmiddelen. Iedere meter is geschikt om een bepaald meetprincipe toe te passen. Er zijn vijf verschillende meetprincipes:

• Elektrochemisch (EC-sensor): meet zuurstof en zeer veel giftige stoffen;
• Katalytisch reactieprincipe (KAT-sensor): meet brandbare stoffen;
• Infrarood (IR-sensor): meet chemische- en zeer beperkt brandbare stoffen;
• Photo-ionisatie detectie (PID sensor): meet toxische stoffen;
• Gasmeetbuisjes: meet toxische stoffen. 

De brandwachten, mangatwachten en veiligheidskundigen van IVM kunnen zelf hun eigen meetapparatuur meenemen. Ook kunnen onze gasmeters los verhuurd worden. We hebben de volgende modellen in ons assortiment; 

• Dräger X-am® 7000 ;
• ToxiRAE 3;
• Gasalert Quattro;
• Jerôme J405;
• UltraRAE 3000;
• MultiRAE;
• LSA MicroCont II. (een stralingsmeter voor ioniserende metingen) 

Meer weten?

Veiligheidspersoneel inhuren

Gasmeettraining boeken

Gasmeters huren